Het Pacemaker-arrest: een shock in de bouwsector

De werknemer in de bouwsector is vaak blootgesteld aan zware fysieke omstandigheden. Wat gebeurt er wanneer een werknemer met een medische aandoening zijn functie niet langer conform de strikte veiligheidsnormen kan uitoefenen? Zoals door het dragen van een Pacemaker? Het arrest van het Arbeidshof Antwerpen (Afdeling Hasselt) van 18 november 2019 over een onderhoudsmecanicien in de betonsector werpt een belangrijk licht op de correcte procedure bij een (vermoeden van) definitieve arbeidsongeschiktheid.

De casus: pacemaker vs. onderhoudswerk

De zaak betrof E.V., een onderhoudsmecanicien in een betonbedrijf, bij wie in 2006 een pacemaker werd geïmplanteerd. Niettegenstaande hij na zijn herstel de functie meer dan tien jaar naar ieders tevredenheid bleef uitoefenen, verslechterde de werksituatie eind 2016 toen hij weigerde taken uit te voeren die potentieel gevaarlijk waren voor zijn gezondheid. Zoals het werken met zware vibraties en sterke elektromagnetische velden.

De werkgever reageerde hierop door een re-integratietraject op te starten. Op basis van een advies van de arbeidsgeneesheer stelde hij dat definitieve medische overmacht was ingetreden. Wat leidde tot het einde van de arbeidsovereenkomst zonder opzeggingsvergoeding op grond van de procedure medische overmacht.

Het oordeel van het Hof: twee pijnpunten

Het Arbeidshof was echter streng voor de werkgever op twee hoofdpunten.

1. De voorwaarde van medische overmacht is niet voldaan

Een werkgever kan medische overmacht slechts inroepen als aan twee voorwaarden is voldaan: (i) er mag op het moment van beëindiging géén lopend re-integratietraject zijn voor de betrokken werknemer; en (ii) de definitieve ongeschiktheid voor het overeengekomen werk moet vaststaan in het medisch dossier en het advies van de arbeidsarts, wat impliceert dat de werkgever moet bewijzen dat de uitvoering van de overeengekomen arbeid definitief onmogelijk is geworden.

In deze zaak stelde het Hof vast dat de werknemer de functie van onderhoudsmecanicien meer dan tien jaar probleemloos had uitgeoefend met zijn pacemaker, zij het met een informele aanpassing van taken door de toenmalige ploegbaas. De essentie van de functie onderhoudsmecanicien bleef behouden, ook al werden bepaalde potentieel gevaarlijke taken vermeden. Het Hof oordeelde dat de werkgever niet kon bewijzen dat de arbeid definitief onmogelijk was. De concrete invulling van de taak was altijd al aangepast geweest.

Leermoment voor de bouw: als een werknemer een functie jarenlang uitvoert met een beperking, al dan niet officieel vastgelegd, is het risico groot dat de werkgever de definitieve onmogelijkheid niet kan bewijzen als de arbeidsovereenkomst later om die reden wordt beëindigd. De focus moet liggen op de reeds bestaande en mogelijke aanpassingen binnen de overeengekomen functie.

2. Geen medische overmacht; wel discriminatie

Vermits het Hof oordeelde dat de beëindiging van de arbeidsovereenkomst wegens medische overmacht onrechtmatig was, was de werkgever een opzeggingsvergoeding verschuldigd. Bovendien oordeelde het Hof dat de werkgever discrimineerde wegens handicap:

• De feiten: vanaf het moment dat de werknemer zijn medische toestand ter sprake bracht, volgde een snelle escalatie die eindigde in een ontslag wegens overmacht, terwijl er geen bewijs was dat de werkgever de redelijke aanpassingen die sinds 2006 informeel bestonden, formeel had onderzocht of behouden.
• Dewetgeving: het Hof stelde vast dat de werkgever de arbeidsovereenkomst plots beëindigde, in plaats van de eerdere, werkbare invulling te behouden of te formaliseren. Deze weigering tot redelijke aanpassingen werd als discriminatie weerhouden door het Hof.

De werkgever werd veroordeeld tot betaling van zowel de opzeggingsvergoeding ten belope van € 15.571,80 als de schadevergoeding wegens discriminatie ten belope van € 16.194,62.

_______________________________________________

De impact op onze bouwsector

Dit arrest onderstreept het delicate evenwicht tussen veiligheid, welzijn en arbeidsrechtelijke zekerheid. In de bouwsector, waar fysieke eisen hoog liggen, is het dus belangrijk om:

1. De (oogluikende) praktijk te formaliseren: als men jarenlang taken omzeilt of aanpast na een medisch incident, moet dit geformaliseerd worden in overleg met de preventiedienst en arbeidsgeneesheer. Informele oplossingen kunnen later een argument tegen de werkgever vormen bij een geschil wegens overmacht.
2. Redelijke aanpassingen te evalueren: het Hof stelt dat de werkgever moet bewijzen dat er geen redelijke aanpassingen mogelijk zijn die geen onevenredige belasting vormen. Dit vereist een grondig onderzoek, niet enkel een generieke afwijzing. De concrete inhoud van de functie is hierbij doorslaggevend, niet de theoretische functiebeschrijving. De onevenredige belasting voor de onderneming, zoals bijvoorbeeld inzake organisatie, kosten of veiligheid, moet voldoende gemotiveerd worden indien verdere aanpassingen geweigerd worden.
3. Samenwerking en overleg te verhogen: een structureel beleid waarbij preventieadviseurs, arbeidsgeneesheren, HR en leidinggevenden samen optreden om medische beperkingen en werkpostaanpassingen te bespreken en formaliseren, helpt ter beperking van juridische risico’s en ter bevordering van veilige werkplekken.

_______________________________________________

Ben jij als werkgever voorbereid op de volgende re-integratievraag?

Dit dossier toont hoe snel een ogenschijnlijk eenvoudige medische situatie kan leiden tot dure juridische procedures. Het correct navolgen van het re-integratietraject en het antidiscriminatiebeleid is bijgevolg belangrijk voor elke werkgever in de bouw.

Onze oplossing voor jouw personeelsbeleid

Schrijf je snel in voor onze gespecialiseerde “Masterclass Sociaal Recht | De (langdurig) zieke werknemer: praktische gevolgen en keuzes”, waar je in één namiddag een volledig en praktisch overzicht krijgt van actuele regels rond ziekte, re-integratie en ontslag. Ontdek hoe je dagelijkse en meer complexe situaties correct en juridisch onderbouwd aanpakt, zonder verrassingen of valkuilen. Met concrete voorbeelden en recente rechtspraak wordt de theorie meteen in de praktijk gebracht.

Masterclass Sociaal Recht | De (langdurig) zieke werknemer: praktische gevolgen en keuzes

Wanneer: 27 november van 13u00 tot 16u00

Waar: Hotel Van der Valk – Rode Kruisplein 1-4 te 2800 Mechelen

Bron: Arbh. Antwerpen, afd. Hasselt van 18 november 2019, A.R. 2019/AH/65