In België mag men als werknemer in principe niet werken op de 10 wettelijke feestdagen van het kalenderjaar, zoals de Dag van de Arbeid. Valt een feestdag in het weekend? Dan wordt deze meestal vervangen door een gewone werkdag, volgens de afspraken in de sector.

De basisregel is dus: men geniet van een vrije dag op een feestdag. Maar wat als werken toch nodig is?

1. Wanneer mag men wel werken op een feestdag?

De wet van 4 januari 1974 betreffende de feestdagen zelf noemt geen specifieke uitzonderingen maar verwijst naar de regels voor zondagswerk uit de Arbeidswet van 16 maart 1971.

Eenvoudig gesteld: als men volgens de wet mag werken op zondag, mag men vaak ook op een feestdag werken.

Dit geldt krachtens de Arbeidswet onder andere in de volgende situaties:

Toezicht houden op de bedrijfsruimte;
Noodzakelijk onderhoud, schoonmaak en herstellingen die vereist zijn om het bedrijf draaiende te houden of de werken buiten de productie die nodig zijn om de volgende dag te kunnen herstarten;
Werk om het hoofd te bieden aan een voorgekomen of dreigend ongeval;
Dringende arbeid aan machines of materieel en arbeid die door onvoorziene noodzakelijkheid vereist is;
Werkzaamheden om et voorkomen dat grondstoffen of producten beschadigd worden.

2. Formaliteiten: wat moet de werkgever regelen?

Als men toch werkt op een feestdag, moet de werkgever enkele administratieve stappen volgen:

Melding aan Toezicht op de Sociale Wetten (TSW): de werkgever moet het TSW op de hoogte brengen dat er werd gewerkt op een feestdag. Dit moet ten laatste 8 dagen na de feestdag gebeuren, en sowieso vóór de inhaalrust wordt opgenomen;
Arbeidsreglement: het arbeidsreglement – of een kopie ervan – moet aanwezig zijn op de bouwplaats waar op de feestdag wordt gewerkt;
Melding bij overuren: als er overuren worden gepresteerd op de feestdag die niet standaard in het arbeidsreglement staan, moet het TSW ook geïnformeerd worden. Dit moet in principe de dag ervoor gebeuren, of uiterlijk binnen de 24 uur erna als vooraf melden onmogelijk was.

Inhaalrust en loon: waar heeft men recht op?

Elke werknemer die op een feestdag of op een vervangingsdag voor een feestdag wordt tewerkgesteld, heeft recht op inhaalrust.

Wanneer men meer dan 4 uur heeft gewerkt, krijgt de werknemer een volledige dag inhaalrust.

Werkt men maximaal 4 uur, krijgt de werknemer een halve dag inhaalrust, die wordt opgenomen vóór of na 13 uur. Bovendien mag men op die dag in totaal niet meer dan 5 uur werken.

De inhaalrust wordt opgenomen binnen 6 weken na de feestdag waarop werd gewerkt. Dit moet gebeuren op een dag waarop de werknemer normalerwijze had gewerkt. Er is dus een effectieve inhaalrustdag. De werkgever verwittigt het Toezicht op de Sociale Wetten uiterlijk 8 dagen na de feestdag waarop de werknemer werd tewerkgesteld, en in elk geval vóór de dag waarop een inhaalrust wordt verleend.

De inhaalrust is bezoldigd. De werknemer die tewerk werd gesteld op een feestdag of een vervangingsdag heeft recht op een betaalde rustdag aangezien de feestdag een bezoldigde dag is. Voor de tijdens een feestdag verrichte arbeid is het normale loon verschuldigd.

Presteert men overuren op een feestdag, dan heeft de werknemer bovenop het normale loon recht op een toeslag van 100% voor die overuren.

Sancties: wat als de regels niet gevolgd worden?

Werkgevers, hun lasthebbers of aangestelden riskeren sancties van niveau 2 zoals bepaald in het sociaal strafwetboek wanneer ze de bepalingen van de wet van 4 januari 1974 betreffende de feestdagen schenden. Met name wanneer de werkgever in de volgende wettelijk bepaalde gevallen:

-Werknemers of jeugdige werknemers heeft tewerkgesteld of laten tewerkstellen op een feestdag, behalve in de bij wet toegestane gevallen;
-Niet-gepresteerde arbeidsuren heeft laten inhalen tijdens andere dagen, om ingevolge de toekenning van de feestdagen verloren arbeidsuren te compenseren, behalve in de door de Koning bepaalde gevallen;
-Een feestdag die met een zondag of een gewone inactiviteitsdag samenvalt, niet door een gewone activiteitsdag heeft vervangen;
-De werknemer of jonge werknemer die op een feestdag werd tewerkgesteld geen inhaalrust heeft toegekend volgens de bij wet voorgeschreven of door de Koning vastgestelde regeling.

De strafrechtelijke geldboete kan variëren van € 50 tot € 500; een administratieve geldboete van € 25 tot € 250. Na verhoging met de opdeciemen resulteert dit in boetes van 400 tot 4.000 euro of 200 tot 2.000 euro. De geldboete wordt vermenigvuldigd met het aantal betrokken werknemers.